Sedatif ve Hipnotikler Nelerdir? (Uyku Bozuklukları)

Sedatif ve Hipnotikler Nelerdir?  (Uyku Bozuklukları)

- Sedatif, hipnotik, antianksiyete ajan, minör trankilizan ve anksiyolitik gibi terimler pek kesin terimler değilir ve sıklıkla birbiri yerine kullanılırlar. Dozaja bağlı olarak terapötik bir gruptan çok tek bir ilaç sıklıkla daha yararlıdır.
- Bütün mevcut hipnotikler aşırı doz alışkanlık, tolerans, bağımlılık riski yanında uykusuzlukla birlikte olan eksiklik semptomları alan hastalar mental uyanıklık, yargılama ve fizik koordinasyon gerektiren aktivitelerden kaçınmalıdır (araba sürmek, iş makinelerini kullanmak gibi). Ağır pulmoner yetmezliği olan hastalar bu ilaçlar özel bir dikkatle verilmelidir.
-  İstenmeyen etkilen  : Uyku, letarji, sabah sersemliği, belirli sedatif hipnotiklerin aşırı alınması durumunda sıklıkla gözlenir. Seyrek olarak deri döküntüleri (ürtiker, anjiyonörotik ödem, büllöz eritema multiforme gibi) ve gastrointestinal bozukluklar görülebilir. Herhangi bir sedatif ilacı alan (küçük dozlarda bile) yaşlılar, huzursuzluk, heyecan veya organik beyin semptomları gösterebilir. Birkaç hasta kendi ifade ettiğinden daha yüksek dozda hipnotik almıştır. Konuşma bozukluğu, koordinasyon kusuru, titreme ve nistagmus, ilacın yüksek dozlarda alındığı konusunda şüphe uyandırmalıdır. Birçok ilacın serum düzeyleri laboratuvarda saptanabilir.
- Sedatif hipnotikler diğer MSS depresanları (alkol, anksiyolitikler, opium türevleri, antihistaminikler, fenotiazinler ve antidepresanlar) ile birlikte kullanıldıklarında onların etkilerini arttırırlar. Bu ilaçlarla birlikte kullanıldıklarında doz azaltılmalıdır. Uzun süre kullanımı takiben ani kesilme, şiddetli tremor ve konvülziyonlara neden olabileceğinden kaçınılmalıdır. Barbitüratlar, kloral hidrat, kloral betain ve glutethimide gibi ilaçlar, kumarin antikoagülanlarla etkileşime girebilir.
-  Triazolam, temazepam ve flurazepam  tümü belirgin hipnotik özelliği olan benzodiazepin türevleridir. Minimum intihar riski taşırlar, REM uykusunu az etkiler, REM rebounduna neden olmazlar. Triazolam ortalama dozlarda (0.062-0.25 mg) verildiğinde bazen geçici antegrad amneziye neden olur. Düşük dozlarda sersemlik yapan özelliği olmaması ve kısa sürede etki göstermesi nedeniyle çoğu akut insomni durumunda en seçkin ilaçtır (jetlag dahil). Flurazepam ise ataksi ve uyku hali yapan yavaş etkili bir metabolite çevrilir, bu nedenle kullanımı kısıtlıdır.
- Bu tür benzodiazepin türevleri diğer hipnotiklere kıyasla daha az bağımlılık yapıcı potansiyele sahiptir. Yaşamsal merkezler ve solunum üzerine ağır depresyon yapıcı dozlar, barbitüratlar ve barbitürat dışı sedatif hipnotiklere göre daha yüksektir. Bütün etkin sedatifler alkol veya diğer ilaçların neden olduğu nörolojik depresyonu arttırırlar. Bazen hastalar benzodiazepin türü sedatiflerin tekrarlanan kullanımı veya kesilmesini takiben oluşan gün içi anksiyetede artmadan söz ederler.
-  Kloral hidrat  nispeten zayıf ancak emin bir hipnotiktir. Ortalama oral doz 1-2 gr’dır (yaşlılarda 0.5-1 gr); gerekirse 0.5 gr’lık ek bir doz 1 saat sonra verilir. Keskin hış olmayan bir tadı olan kloral hidrat kapsül ve solüsyon halinde bulunur. Kloral hidrat karaciğerde ilaç metabolizmasında görev alan enzimlerin indüksiyonuna neden olduğu gibi aynı zamanda tolerans veya tutkunluğa da neden olabilir.
-  Barbitüratlar  sedatif olarak önerilmez. Tolerans, alışkanlık, intihar riskini arttırma eğilimleri diğer hipnotiklerden daha yüksektir. Barbitüratları kesmeye teşebbüs edilmesi eksiklik semptomlanna neden olur ve bağımlılığı hızlandırır. Bu sırada benzodiazepinler eklenir, daha sonra benzodiazepinler de orta dereceli olarak kesilir.
Porfirili hastalarda barbitüratlar akut nöbete yol açmaları nedeniyle kontrendikedir. Ayrıca karaciğerdeki ilaç metabolize etmede görev alan enzimleri indükleyerek diğer ilaçlarla ters etkileşimlere neden olabilirler.
-  Glutethimide  ve  methyprylon  oldukça uzun süreli etkileri nedeniyle seyrek olarak hipnotik olarak kullanılır; barbitüratlar gibi tolerans ve bağımlılık oluştururlar. Kullanımları önerilmez. Glutethimide’in toksik dozu, hipnotik dozundan daha geniş olduğundan, glutethimide’in aşırı dozları özellikle tehlikelidir. Muhtemelen gastrointestinal yol aracılığıyla ilacın tekrar dolaşıma girmesi nedeniyle kan düzeyleri dalgalanma gösterir, komanın derinliğinde sıklıkla değişiklikler olur. Aşırı doz glutethimide kullanımını tedavi etmede hemodiyaliz kullanılır, diyaliz çözeltisi olarak kullanılan non-polar bir çözücü, kandan ilacın dışlanmasını hızlandırabilir.