Geçici İskemik Ataklar (GİA) (Serebrovasküler Hastalıklar)

Geçici İskemik Ataklar (GİA) (Serebrovasküler Hastalıklar)
- İnternal karotis orta serebral arter veya vertebrobaziler arteriyel sistemlerde işlev bozukluğundan kaynaklanan ani başlangıçtı, kısa süreli (genellike dakikalarca, kesinlikle birkaç saatten daha uzun değil) fokal nörolojik anormallikler.
 Etiyoloji
- GIA’lar sıklıkla tekrarlayıcı olup inmenin habercisidir. Çoğu GIA, boyundaki karotis veya vertebra arterlerindeki aterosklerotik ülser veya plaklardan kaynaklanan emboli, daha az sıklıkla hastalıklı kalpteki mural trombüsler nedeniyledir. Ataklar orta yaşlı veyaşlılârda daha sıktır ama seyrek olarak çocuklarda da görülür. Çocuklarda kardiyovasküler hastalıklar emboli veya Hct değerinde önemli artışa neden olabilir.
- Hipertansiyon, ateroskleroz, kalp hastalığı, diabetes mellitus ve polistemi, GIA’lara eğilimi arttırır. Bazı GIA’lar daralmış arter nedeniyle serebral kan akımından kısa süreli azalmadan kaynaklanabilir. Seyrek bir varyasyonda  subklavya çalma sendromu  olup vertebral arterin çıkış noktasının proksimalinde daralmış olan subklavyan arteri hareket sırasında kola kan sağlamak için vertebral arterden kan çalarak akımı tersine döndürür. Teorik olarak bu durum vertebro-baziler yetmezlik belirtilerine neden olabilir (bkz. aşağıda).
 Belirtiler, Bulgular ve Gidiş
- GIA’lar ani olarak ortaya çıkar. 2-30 dakika veya daha uzun (nadiren 1-2 saatten uzun) sürer ve sonra nörolojik sekel bırakmadan iyileşir; bilinç atak boyunca korunmuştur. GİA saatlerce sürerse, kalıcı nörolojik anormallik olmasa bile takiben çekilen beyin BT ve MR tetkiklerinde infarktüs görülür.
- Belirtiler tutulan arter sistemine bağlıdır.  Karotis arteri tutumunda  belirtiler genellikle unilateraldir. İpsilateral körlük ve sıklıkla paresteziler ile birlikte olan kontrlateral hemiparezi klasik tabloyu oluşturur ama tam olmayan semptomlar tablosu daha sıktır. Afazi dominant hemisfer tutulumuna işaret eder.  Vertebro-baziler sistem tutulumunda , belirtiler beyinsapı işlev bozukluğu gösterir. Konfüzyon, vertigo, binoküler körlük, diplopi, ekstremitelerde unilateral veya daha sık bilateral kuvvetsizlik ve parestezi mevcut olabilir.  Drop atak  sırasında hasta bilinçlidir, bacakları bükülür, genellikle düşebilir. Bu durum sıklıkla vertebrobaziler iskemiye bağlanmasına karşın gerçek nedeni belirgin değildir. Konuşma bozulması (dizartri), hem karotis, hem de vertebro-baziler sistem tutulumunda görülebilir.
- Hastalar bazen günde birkaç atak, bazen birkaç yıl içinde 2-3 atak geçirebilir. Tekrarlayan karotis sistemi ataklarında semptomlar birbirine benzerdir. Vertebrobaziler sistemde birbirini takiben ataklar farklılık gösterir. GİA’ların ne sıklıkta gelişmiş bir inmenin öncüsü olduğu bilinmemektedir. Özellikle karotis arteri tutulumu gösterene bazı hastalarda inme eninde sonunda meydana gelir; diğerlerinde GİA’lar inmeden kısa süre önce oluşur; geri kalan olgularda semptomlar herhangi bir sekel oluşmaksızın tekrarlar.
 Tanı
- Konvülzif nöbetler, neoplaziler, migren, Meniere hastalığı veya vertigo şekilleri ve diyabetiklerde görülen hiperinsülinzm ile ayırıcı tanı bazen gerekli olabilir. İnvazif arteriyografi, stenozun varlığını doğrular ve tutulan arteri belirleyebilir; boyun bölgesinde karotis arter cerrahisi düşünülüyorsa böyle bir doğrulamaya gereksinim vardır. Subklavya arteri tutulması ile birlikte ise tutulmuş kolda kan basıncı diğer koldakinden düşüktür.
 Tedavi
- İlk olarak altta yatan risk faktörleri belirlenmelidir: Hipertansiyon, diabetes mellitus, obesite, hiperlipidemi ve sigara içme, antiagreganlar, antikoagülanlar (özellikle kardiyojenik emboliye eğilimli hastalarda) ve bazen vasküler cerrahi gerekli olabilir. Karotis GİA’lı hastalarda daralma % 70′ten daha fazla veya ipsilateral karotis arterinde ülserleşmiş plak gösterilmişse endarterektomi veya rezeksiyon ve protez yararlı olabilir ama değeri tartışmalıdır. Hastanın semptomlarına direkt olarak uymayan durumlarda veya asemptomatik daralmalarda, operasyonun yararı gösterilememiştir.
- Daralma kafaiçinde veya vertebrobaziler sistemde ise veya hem vertebra hem de karotis arterleri tutulmuşsa ve hasta hipertansif değilse, tedavi antiagregan veya antikoagülanlardan ibarettir. Cerrahi anastomoz veya eksternal karotis ve orta serebral arter arasında baypas yararlı değildir. Heparin yeni ortaya çıkan, günlük ataklarda akut olarak kullanılır; daha az sıklıktaki ataklar için warfarin türevleri kullanılabilir. Antikoagülan tedavinin süresi deneyimseldir. Çoğu otoriteler tedavisiz bir deneme öncesi antikoagülen tedaviye 2-3 ay devam ederler. Seyrek GİA gösteren hastalar için şimdi antikoagülan tedaviye başlamadan önce aspirin denenmektedir. Kontrindike olmadıkça trombosit agregasyonunu inhibe eden ilaçlara süresiz olarak devam edilmelidir. 650-1300 mg/gün aspirin en seçkin ilaçtır, en uygun doz tam olarak bilinmemektedir. Sulfinpyrazone, dipyridamole veya clofibrate’ın yararı tam olarak gösterilememiştir.